گزارش جلسه دفاع پایاننامه سرکار خانم فاطمه عبداللهنژاد
۱۷ تیر ۱۴۰۳
به حول و قوه الهی جلسه دفاع پایاننامه سرکار خانم فاطمه عبداللهنژاد، مقطع کارشناسیارشد، رشته مدرسی معارف قرآن و حدیث دوشنبه ۱۱ تیر ۱۴۰۳ ساعت ۱۲:۳۰ در دانشگاه معارف اسلامی برگزار گردید.
موضوع پایاننامه: زمینهها، آسیبها و راهکارهای درمان تکبر در ساحت تعلیم و تعلم از دیدگاه قرآن و روایات.
استاد راهنما: حجتالاسلاموالمسلمین دکتر کامران اویسی.
استاد مشاور: جناب آقای دکتر علیرضا کمالی.
استاد داور: حجتالاسلاموالمسلمین دکتر اصغر هادوی کاشانی.
جلسه دفاع، پس از قرائت چند آیه از کلامالله مجید و اعلام برنامه توسط استاد محترم راهنما شروع و سپس دانشجو به ارائه گزارشی از پایاننامه پرداخت.
در ادامه داوران محترم نظراتشان را مطرح نمودند و بعد دانشجو و اساتید محترم راهنما و مشاور به دفاع از رساله پرداختند. و سپس اساتید برای نمره دانشجو به شور نشسته و بعد از آن صورتجلسه توسط استاد محترم راهنما قرائت گردید و با تشکر دانشجو از اساتید جلسه به اتمام رسید.
چکیده پایاننامه
به اعتقاد بسیاری از مفسران و محدثان و علمای دانش علم اخلاق، ریشه بسیاری ازرذیلههای اخلاقی، تکبر است. پیامدهای این رذیله اخلاقی حتی درآفرینش انسانِ نخستین و مواجهه متکبرانه ابلیس با فرمان سجده بر او نمود داشته است، به همین سبب است که قرآن، انسان مؤمن و بلکه همه انسانها را از کبر به عنوان ویزگی منفی برای انسانیتِ انسان برحذر میدارد. بدین روی، هدف از این پژوهش حاضر، بررسی زمینهها، آسیبهای تکبر و راهکارهای درمان آن در ساحت تعلیم و تعلم از دیدگاه قرآن و روایات به روش توصیفی ـ تحلیلی است. نتایج این پژوهش از این قرار است: زمینههای تکبر در ساحت تعلیم و تربیت و منطبق بر متعلِّم و متعلَّم به دو قسم زمینه درونی شامل بینش منجر به علم به مثابه حجاب اکبر، دلبستگی به نعمتها و فراموشی منعِم واقعی، عبادات منجر به عُجب به مثابه مصداقی از تکبر، اختیار سوء انسان در انتخابهایی که برای او تکبرزا خواهد بود؛ زمینه بیرونی مشتمل بر به مالاندوزی، نسب و حسب، جمال و زیبایی و… میباشد، آسیبهای تکبر در ساحت تعلیم و تربیت به دو نوع دنیوی و اخروی قابل انقسام است، وهمچنین راهکارهای درمان تکبر در زمینه تعلیم و تربیت در سه حیطه بینشی، گرایشی، کنشی قابل انقسام است که به ترتیب از این قرار است: کسب ویژگیهای معنوی با تقدم تزکیه بر تعلیم با محوریت توجه به عظمت خداوند و ضعف انسان، صلاحیت علمی، مخاطبشناسی و… به عنوان راهکارهای مبتنی بر بینش؛ راهکارهای گرایشی که به صورت کسب ویژگیهای معنوی از معلم با تمرکز بر اخلاص ،علاقه به برقراری رابطه مؤثر، گرایش به ساده زیستی و… است؛ راهکارهای کنشی با تقسیم به راهکارهای کنشی ـ فردی درمان تکبر مانند شرح صدر و روح بزرگ، شفقت و حفظ امانت و راهکارهای کنشی ـ اجتماعی درمان تکبر مانند برنامهریزی تعلیمی با رویکرد تزکیهمحورانه برنامه درسی شامل تعلیم تزکیه محور، توجه به تعلیم و تزکیهمحوری در اسلام، استفاده از مربیان زمینهساز رشد اخلاقی متربیان، الگو بودن مربی، شرح صدر یا سعه صدر در رفتار با متعلم،همینطور رعایت اصول تعلیمی با رویکرد تزکیهمحورانه مانند اصل تغافل با متعلم، اصل تدریج و تداوم، اصل توازن عقل و احساس، اصل توجه به تفاوتهای فردی متربیان. در ساحت فضای آموزشی با رویکرد تزکیهمحورانه نیز بهرهمندی از فضای آموزشی، روش کاربست تزکیه نفس در ارزشیابی، تعریف ارزشیابی عدم کبر در برنامه درسی، رابطه ارزشیابی با تزکیه و تهذیب نفس را میتوان نام برد.
واژگان کلیدی
آیات، تکبر، روایات، زمینههای تکبر، آسیبهای تکبر، درمان تکبر.
