گزارش جلسه دفاع رساله جناب آقای سهراب مقدمی شهیدانی
۲۹ آبان ۱۴۰۰به حول و قوه الهی جلسه دفاع رساله جناب آقای سهراب مقدمی شهیدانی، مقطع دکتری، رشته مدرسی معارف اسلامی گرایش انقلاب اسلامی سه شنبه ۲۵ آبان ۱۴۰۰ ساعت ۱۵ در دانشگاه معارف اسلامی برگزار گردید.
موضوع رساله: روششناسی فهم اندیشه سیاسی امام خمینی(ره).
استاد راهنما: جناب آقای دکتر یعقوب توکلی.
اساتید مشاور: جناب آقای دکتر مظفر نامدار و حجتالاسلاموالمسلمین دکتر حسین ارجینی.
اساتید داور: حجتالاسلاموالمسلمین دکتر روحالله شاکری، جناب آقای دکتر فیروز اصلانی، جناب آقای دکتر امیر سیاهپوش.
جلسه دفاع، پس از قرائت چند آیه از کلامالله مجید و اعلام برنامه توسط استاد محترم راهنما شروع و سپس دانشجو به ارائه گزارشی از رساله و انجام اصلاحات درخواستی اساتید محترم داوران در جلسه پیشدفاع پرداخت.
در ادامه داوران محترم به نقد رساله پرداخته و نظرات خودشان را مطرح نمودند و بعد دانشجو و اساتید محترم راهنما و مشاور به نقد داوران پاسخ داده و یا برخی را پذیرفتند تا اصلاح شود. سپس اساتید به جهت ارزشیابی رساله به شور نشسته و نمره را مشخص نمودند. به بعد از آن صورتجلسه توسط استاد محترم راهنما قرائت و در آخر سوگندنامه توسط دانشجو خوانده شد.
چکیده رساله
دستیابی به شناخت عمیق و دقیق از اندیشه سیاسی امام خمینی، به عنوان یکی از ملزومات تحقق اسلام ناب در گام دوم انقلاب اسلامی است که ضمناً از تحریف و انحراف در تبیین اندیشه سیاسی امام نیز پیشگیری خواهد کرد. با نگاهی به ضرورت بازکاوی کارآمدی روشهای رایج و نظر به تولید آثار تحریفآمیز یا غیرروشمند در زمینه اندیشه امام، ضرورت روشمند و هدفمند شدن هرچه بیشتر منطق حاکم بر مطالعات این عرصه روشن خواهد شد. این رساله در مقام پاسخ به این پرسش کلیدی است که روششناسی فهم عمیق و صحیح اندیشه سیاسی امام خمینی چه ضوابط و ملزوماتی دارد؟
در این رساله ضمن بررسی و نقد روشهای اندیشهپژوهی رایج در بررسی اندیشه سیاسی امام خمینی، به تبیین ملزومات اندیشهپژوهی ایشان خواهیم پرداخت و در نهایت منطق و الگویی بومی با عنوان «روش اجتهادی» ارائه خواهد شد که مطلوبترین روش در بررسی اندیشه سیاسی امام به نظر میرسد و در آن، از همه آثار علمی و سیره سیاسی ایشان بهره گرفته خواهد شد.
کاربست روش اجتهادی در فهم اندیشه امام بدان معناست که زمینهها و پیشافهمها، فرایندها و ابزار و ضوابط فهم، نظاموارگی اندیشهای، تفسیر خاص مفاهیم علمی از منظر امام، به دقت و جامعیّت لحاظ شود؛ دقیقاً مسیری که در بررسی منابع برای حل مسائل فقهی طی میشود؛ با این تفاوت که در اجتهاد فقهی، هدف استنباط نظر شارع در مسائل فرعیه برای تعیین وظایف مکلفین بر اساس قواعد معتبر و با حد وسط حجیت است اما در بحث حاضر، ابزارها و قواعد و فن اجتهاد برای فهم اندیشه امام به کار گرفته میشود و گرچه اطلاق تعبیر حجیت به معنای معذریت و منجزیت شرعی بر آن بار نمیشود اما میتوان ملاک معتبر بودن یا نبودن فهم اندیشه امام را فهم اجتهادی از اندیشه ایشان برشمرد که خطای در فهم را به حداکثر میزان ممکن، کاهش خواهد داد.
این رساله، پژوهشی توصیفی با رویکرد تحلیلی ـ انتقادی است که از حیث هدف، از نوع تحقیقات توسعهای محسوب میشود و از حیث سطح نیز تحقیق راهبردی محسوب میشود. در نقد روششناسیهای موجود از روش دادهبنیاد استفاده شده، و گردآوری دادهها در این پژوهش به اقتضای موضوع، به روش کتابخانهای انجام میگیرد هرچند در مواردی اندک ناگزیر از استفاده از تولیدات تاریخ شفاهی خواهد بود. در پردازش پژوهش از روش تاریخی ـ مستندسازی، نقلی، با رویکرد مقایسهای به اقتضای ضرورت استفاده شده و در بخشهایی از رساله، به جهت تطبیق و مقایسه و نیز اثبات کارآئی و کارآمدی روش پیشنهادی، از «روش اجتهادی» استفاده شده است.
واژگان کلیدی
امام خمینی، روششناسی، اندیشه سیاسی، مطالعات انقلاب اسلامی، روش اجتهادی.