گزارش جلسه دفاع پایان‌نامه جناب آقای حامد ذوقی خیره‌مسجد
۱۷ تیر ۱۴۰۳
به حول و قوه الهی جلسه دفاع پایان‌نامه جناب آقای حامد ذوقی خیره‌مسجد، مقطع کارشناسی‌ارشد، رشته مدرسی معارف قرآن و حدیث یکشنبه ۱۰ تیر ۱۴۰۳ ساعت ۸ صبح در دانشگاه معارف اسلامی برگزار گردید.
موضوع پایان‌نامه: بررسی آموزه‌های تورات بر پایه کلام رضوی.
استاد راهنما: حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر کامران اویسی.
استاد مشاور: حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر محمد کاوه.
استاد داور: حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر محمدباقر قیومی.
جلسه دفاع، پس از قرائت چند آیه از کلام‌الله مجید و اعلام برنامه توسط استاد محترم راهنما شروع و سپس دانشجو به ارائه گزارشی از پایان‌نامه پرداخت.
در ادامه داوران محترم نظراتشان را مطرح نمودند و بعد دانشجو و اساتید محترم راهنما و مشاور به دفاع از رساله پرداختند. و سپس اساتید برای نمره دانشجو به شور نشسته و بعد از آن صورتجلسه توسط استاد محترم راهنما قرائت گردید و با تشکر دانشجو از اساتید جلسه به اتمام رسید.
چکیده پایان‌نامه
مناظرات حضرت امام رضا (علیه‌السلام) با صاحبان ادیان و مذاهب مختلف، از مهمّترین رویداد‌های فرهنگی در دوران زندگانی با برکت آن حضرت محسوب می‌شود. از مهمّترین مناظرات آن حضرت، مناظره ایشان در عراق و بعد از آمدن به ایران، مناظره در مرو می‌باشد. حضرت امام رضا (علیه‌السلام)، در این مناظرات با صاحبان ادیان و مذاهب مختلف مناظره و گفتگو نموده است. قدیمی‌ترین منابع حدیثی که مناظرات امام رضا (علیه‌السلام) را نقل کرده‌اند، منابعی چون کتاب «الخرائج و الجرائح»، تألیف «قطب الدین سعید بن هبه الله راوندی»، کتاب «الثاقب فی المناقب»، تألیف «عبدالله بن حمزه طوسی»، کتاب «عیون أخبار الرضا (علیه‌السلام)» و کتاب «التوحید» تألیف «شیخ صدوق» می‌باشند. تنها راوی مناظرات حضرت امام رضا (علیه‌السلام) در کوفه و بصره، «محمد بن الفضل الهاشمی» بوده و این روایت در کتاب‌های «الخرائج و الجرائح» و «الثاقب فی المناقب»به صورت مرسل نقل شده است و ذکری از منبع آن، به میان نیامده است. ایشان از اﺻﺤﺎب اﻣﺎم ﺻﺎدق، اﻣﺎمﮐﺎﻇﻢ و اﻣﺎم رﺿﺎ (علیهم‌السلام) بوده و ﺛﻘﻪ می‌باشد. رجال سند مناظرات امام رضا (علیه‌السلام) با روسای ادیان مختلف که در مرو اتّفاق افتاده است، به جز یکی از آنها، در ﮐﺘﺐ رﺟﺎلی و ﺑﺎ اﻧﺪﮐﯽ اﺧﺘﻼف در ﺿﺒﻂ اﺳﺎﻣﯽ ﺑﺮﺧﯽ از آﻧﻬﺎ، توثیق شده‌اند اما با این وجود، ﺳﻨﺪ ﺣﺪﯾﺚ ﻣﻨﺎﻇﺮات ﺧﺮاﺳﺎن، ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻋﺪم ذﮐﺮ ﯾﮑﯽ از راوﯾﺎن در ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺳند، اصطلاحاً مرسل و منقطع است. اما از آنجایی که این روایت در کتب معتبری چون عیون أخبار الرضا و التوحید و سپس نقل آن در منابع مختلف حدیثی شیعه، در اعصار بعدی، این روایت، یک روایت ضعیف مقبول، تلقّی شده است. در مناظره عراق، حضرت امام رضا (علیه‌السلام)، به بیان و إثبات آمدن نام پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و اهل‌بیت (علیهم‌السلام) ایشان در تورات و زبور، می‌پردازند. در مناظره‌ای که میان امام رضا (علیه‌السلام) با رؤﺳﺎی ادﯾﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﻓﺮق مذاهب گوناگون که در مرو و در حضور مأمون صورت می‌گیرد، در بخشی از این مناظره، آن حضرت با رأس الجالوت بزرگ دین یهودیّت به مناظره و گفتگو می‌پردازد و با بیان ادلّه واستنادات به کتب عهد قدیم، حقانیّت رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و دین مبین اسلام را آشکار می‌سازد. مناظره و گفتگوی امام رضا (علیه‌السلام) با رأس الجالوت، با روش‌های مخصوصی همراه بوده و ویژگی‌های خاصّ خود را به همراه داشته است. از ویژگی‌های مناظره حضرت امام رضا (علیه‌السلام) با رأس الجالوت می‌توان به انجام امور مقدماتی مناظره، یقین به هدف و پیروزی، تسلّط کامل آن حضرت بر منابع مورد قبول طرف مقابل، حفظ شخصیّت و احترام طرف مناظره، انصاف نمودن و دادن حق انتخاب به طرف مقابل، داشتن سعه صدر و تکریم طرق مقابل و شنیدن کامل مطالب طرف مقابل اشاره کرد. استدلال و مناظره حضرت امام رضا (علیه‌السلام) با رأس الجالوت از لحاظ منطقی جدال أحسن بوده است. همچنین آن حضرت در این مناظره از رو‌ش‌هایی چون استناد به مقبولات و منابع مورد قبول طرف مناظره، استفاده از روش سؤالی و پرسشی، استفاده از روش دیالکتیکی و استفاده از روش عقلی و استدلالی اشاره کرد.
واژگان کلیدی
روایات امام رضا (علیه‌السلام)، تورات، عهد قدیم، مناظره‌های امام رضا (علیه‌السلام)، رأس الجالوت،عیون اخبار الرضا (علیه‌السلام).
