گزارش جلسه دفاع پایاننامه جناب آقای محمد قاسم پاکنژاد
۱۲ تیر ۱۴۰۰به حول و قوه الهی جلسه دفاع پایاننامه جناب آقای محمدقاسم پاکنژاد، مقطع کارشناسیارشد، رشته مدرسی معارف اسلامی گرایش مبانی نظری اسلام یکشنبه ۰۶ تیر ۱۴۰۰ ساعت ۱۳:۳۰ در دانشگاه معارف اسلامی برگزار گردید.
موضوع پایاننامه: تحلیل انتقادی دیدگاه روشنفکران معاصر ایرانی درباره شئون اجتماعی پیامبر(ص) با تاکید بر آراء آیتالله جوادی آملی.
استاد راهنما: جناب آقای دکتر ابوذر رجبی.
استاد مشاور: حجت الاسلام و المسلمین دکتر پناهیآزاد.
استاد داور: جناب آقای دکتر غلامحسین گرامی.
جلسه دفاع، پس از قرائت چند آیه از کلامالله مجید و اعلام برنامه توسط استاد محترم راهنما شروع و سپس دانشجو به ارائه گزارشی از پایاننامه پرداخت.
در ادامه داوران محترم نظراتشان را مطرح نمودند و بعد دانشجو و اساتید محترم راهنما و مشاور به دفاع از رساله پرداختند. و سپس اساتید برای نمره دانشجو به شور نشسته و بعد از آن صورتجلسه توسط استاد محترم راهنما قرائت و در آخر سوگندنامه توسط دانشجو خوانده شد.
چکیده پایاننامه
فروکاست دین به امور فردی و سعادت اخروی، گفتمانی است که طیفی از روشنفکران مسلمان بر آن تأکید داشته و ورود دین به ساحتهای دنیوی و مناسبات اجتماعی را لغو میدانند. به باور اینان پیامبر اکرم(ص) در امور دنیوی و اجتماعی بشر دخالتی نداشته و ورود حضرت در این امور به عنوان تکلیف رسالی و دینی محسوب نمیگردد؛ بلکه پیامبر به عنوان مصلح اجتماعی به این امور پرداخته و دستورات دین نیز برای بهبود بخشیدن به زندگی دنیوی است نه بیشتر. ایشان میگویند قلمرو دین، به امور اخروی که علم و عقل بشر به آن دسترسی ندارد مربوط میشود، تدبیر معیشت و سطح زندگی که از عهده عقل بر میآید به عقلا واگذار شده است. وحی و کلام الهی از نظر آنان نیز محدود به امور معنوی است و یا اینکه قرآن کتاب جامعی است و به امور دنیوی نیز نظر دارد، اما پیامبر به عنوان معلم اخلاق کاری به حیطه دنیوی نداشته و صرفا به امور اخروی کلام وحی توجه دارد. براساس یافته های این تحقیق، رویکرد یادشده نزول دین و کتاب آسمانی صرفاً برای سعادت و کمال فرد انسانی و انسان فردی است. از صراحت و گاهی از لوازم دیدگاه آنان برمیآید که دین نگاهی به مسائل اجتماعی و احتیاجات دنیوی انسان ندارد و درواقع شأن دین و پیامبر اکرم(ص) بالاتر از آن است که به مسائل و جزئیات زودگذر و فانی این دنیا بپردازد.
در این تحقیق صرفا به رویکرد روشنفکران معاصر ایرانی درباره امر مذکور به روش توصیفی تحلیلی پرداخته خواهد شد. از سه منظر مبنایی، روشی و محتوایی این دیدگاه مورد ارزیابی قرار میگیرد. دخالت پیشفرضهایی چون هرمنوتیک و اومانیسم و… از جهت مبنایی آسیب دیدگاه آنان محسوب میشود. اعتقاد به نسبی بودن معرفت دینی، ابدی نبودن احکام دین، شخصی بودن تجربه دینی و… ازجمله مشکلات پذیرش رویکرد حداقلی به دین و قائل نبودن شأن اجتماعی برای جایگاه نبوت و رسالت است.
واژگان کلیدی
قلمرو دین، شئون اجتماعی پیامبر(ص)، روشنفکران معاصرایرانی، رویکرد حداقلی، رویکرد جامعنگر به دین، جوادی آملی.