گزارش جلسه دفاع پایان‌نامه جناب آقای حامد بیات
۲ آذر ۱۴۰۰
به حول و قوه الهی جلسه دفاع پایان‌نامه جناب آقای حامد بیات، مقطع کارشناسی‌ارشد، رشته مدرسی معارف قرآن و حدیث یکشنبه ۳۰ آبان ۱۴۰۰ ساعت ۱۲:۳۰ در دانشگاه معارف اسلامی برگزار گردید.
موضوع پایان‌نامه: بررسی انتقادی دیدگاه علمای ابرار از منظر دگر اندیشان معاصر در پرتو آیات و روایات.
استاد راهنما: حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر کامران اویسی.
استاد مشاور: جناب آقای دکتر ابوذر رجبی.
استاد داور: جناب آقای دکتر غلامحسین گرامی.
جلسه دفاع، پس از قرائت چند آیه از کلام‌الله مجید و اعلام برنامه توسط استاد محترم راهنما شروع و سپس دانشجو به ارائه گزارشی از پایان‌نامه پرداخت.
در ادامه داوران محترم نظراتشان را مطرح نمودند و بعد دانشجو و اساتید محترم راهنما و مشاور به دفاع از رساله پرداختند. و سپس اساتید برای نمره دانشجو به شور نشسته و بعد از آن صورتجلسه توسط استاد محترم راهنما قرائت و در آخر سوگندنامه توسط دانشجو خوانده شد.
پایان‌نامه
دیدگاه علمای ابرار توسط دگراندیشانی معاصر یعنی آقایان مدرسی طباطبایی، کدیور، سروش مطرح گشته است. دگراندیشی به معنای دارای اندیشه‌ای متفاوت از دیگران می‌باشد که همیشه مثبت نیست، به‌ویژه اگر اجتهاد در مقابل نص و تفسیر به رأی باشد. دگراندیشان نامبرده در مورد مباحث امامت و مقامات آنها دیدگاهی متفاوت از اندیشه مسلط شیعی ابراز داشته‌اند. آنان منکر نصب الهی، عصمت، علم غیب و ولایت تکوینی اهل بیت(ع) شده و معتقدان به این ویژگی‌ها برای ائمه(ع) را غالی دانسته‌اند. این افراد با بررسی‌های تاریخی و حدیثی و ارجاع دیدگاهشان به سخنان بزرگانی از شیعیان مانند ابن ابی یعفور، نعمانی، محمد بن عیسی اشعری، ابن قبه، نوبختیان و ابن غضائری و نیز با تکیه بر برداشت‌هایی کاملاً سطحی از آیات قرآن در رابطه با عالم غیب بودن خداوند و مانند آن و به روشی کاملاً جانب‌دارانه عنوان کرده‌اند که گزارشات تاریخی و حدیثی حاکی از آن است که اعتقادات کنونی شیعیان درباره ویژگی‌ها و شئونات ائمه(ع) در قرون اول تا چهارم تاریخ تشیع، مورد تأیید امامان(ع) و اصحاب ایشان نبوده و غلو به حساب می‌آمده است. ادعای آنان مبنی بر اینکه این صفات مورد تأیید ائمه نبوده، در حقیقت ادعای بدون دلیل می‌باشد، اگرچه می‌توان فرضیه آنان در رابطه با چگونگی دیدگاه برخی اصحاب نسبت به ائمه(ع) را صحیح دانست. دیدگاه آنها را می‌توان برگرفته از توهم ربوبیت ائمه(ع) و احادیث جاعلان روایات دستگاه خلافت پس از رحلت رسول خدا(ص) در مورد خلفای پیامبر(ص) و نیز تفکرات فیلسوفان غربی که در نقد مسیحیت دانست. تفسیر به رأی، اشکال در انتخاب مبانی حدیثی در بررسی‌های سندی و فقه الحدیثی، جوزدگی، علم‌زدگی، استفاده از مغالطه در شیوه گفتار، تقلید محض از دیگران به جای تفکر و بررسی دقیق، عدم توانایی در تفسیر صحیح آیات قرآنی، بی‌سوادی نسبت به مباحث اسلامی و مانند آن از اشکالات دگراندیشان معاصر در ارائه فرضیه علمای ابرار است.
پژوهش بنیادی حاضر به روش کتابخانه‌ای و با رویکرد تحلیلی ـ انتقادی به نقد و بررسی نصب الهی، عصمت، علم الهی و ولایت تکوینی ائمه(ع) در نظریه علمای ابرار بر اساس آیات و روایات پرداخته و ضعف محتوا و مبانی این نظریه را روشن ساخته است.
در فصول اصلی تحقیق پیش‌رو پاسخ‌هایی عقلی و نقلی از آیات و روایات به شبهاتی که دگراندیشان در زمینه انتصاب، عصمت، علم غیب و الهی و ولایت تکوینی وارد کرده بودند، مطرح گردیده که هر یک در بطلان دیدگاه علمای ابرار سهمی به‌سزا دارند. آیات ولایت، تبلیغ، اولی الامر، ابتلاء، اکمال، تطهیر، صادقین، علم الکتاب و علم مِن الکتاب و روایات غدیر، ثقلین، منزلت، دار، وصایت، اثنی عشر، باب العلم، احادیثی از امام علی(ع) و حضرت سجاد(ع)، روایات کتاب الکافی، روایات شیخ مفید و شیخ صدوق از جمله ادله نقلی هستند که فساد فرضیه علمای ابرار را روشن می‌سازند.
واژگان کلیدی
امام، انتقاد، دگراندیشان معاصر، عصمت، علمای ابرار، علم، نصب الهی، ولایت تکوینی.
