گزارش جلسه دفاع پایان نامه سرکار خانم اکرم شهبازی
۱۳ بهمن ۱۳۹۷
به حول و قوه الهی جلسه دفاع پایان نامه سرکار خانم اکرم شهبازی، مقطع کارشناسی ارشد، گرایش مبانی نظری اسلام پنج شنبه ۱۱/بهمن/۱۳۹۷ ساعت ۱۳:۳۰ در دانشگاه معارف اسلامی برگزار گردید
موضوع پایان نامه سرکار خانم اکرم شهبازی: جایگاه و اعتبار بیعت از نگاه متکلمان فریقین.
استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین دکتر سلیمیان.
استاد مشاور: حجت الاسلام و المسلمین دکتر فلاحی
اساتید/استاد داور: حجت الاسلام و المسلمین دکتر خسروپناه.
جلسه دفاع، پس از قرائت چند آیه از کلام الله مجید و اعلام برنامه توسط استاد محترم راهنما شروع و سپس دانشجو به ارائه گزارشی از پایان نامه خود پرداخت.
در ادامه داوران/داور محترم نظرات خودشان را مطرح نمودند و بعد دانشجو و اساتید محترم راهنما و مشاور به دفاع از پایان نامه پرداختند. و سپس اساتید برای نمره دانشجو به مشورت پرداخته و بعد از آن صورتجلسه توسط استاد محترم راهنما قرائت شد.
چکیده
اسلام با داشتن کامل ترین احکام سیاسی، مسلمین را برادر یکدیگر معرفی می‌کند وهمگی را تحت سیره وروش یک پیامبر جهت حرکت به مقصد عالی انسانی، دعوت می‌نماید.
پیرامون بیعت دیدگاه‌های زیادی مطرح شده که دریک نگاه آنها را به دو گروه دیدگاه اهل سنت وشیعه تقسیم می‌توان نمود. در این تحقیق در صدد بیان نظرات متکلمان شیعه واهل سنت بوده وبعداز بیان شرحی ازکلمه بیعت آن را در مشروعیت حکومت اسلامی بی پایه دانسته است با آن که علاوه بر نگاه قرآن (۱۲ممتحنه و۱۱۱توبه) و روایات، سیره پیامبر وائمه (علیهم سلام)آن را به عنوان اصلی از اصول اساسی حکومت‌های اسلامی دانسته.
در واژه شناسی بیعت به مفهوم بیعت به عنوان یکی از اساسی‌ترین مفاهیم سیاسی در سیره رسول خدا(ص) نخستین بار در جریان انذار و دعوت خویشاوندان نزدیک ـ و انذر عشیرتک الاقربین ـ به کار رفته است و این اصطلاح به طور عمومی و با به کارگیری جدی‌تر در پیمان عقبه اول و عقبه دوم و بعدها در بیعت رضوان و بعد از آن و مهم‌ترین آنها بیعت غدیر مطرح گردیده است. از نظر اهل لغت «بیع»، «بایع» و «مبایعه» نوعی معاقده و عقد دو طرفی است که طرفین تعهدی را نسبت به یکدیگر می‌پذیرند و در اصطلاح قبول می‌کنند که از طرف بیعت کننده خود مطابعت نمایند.
با توجه به کارکرد بیعت در نگاه متکلمان اهل سنت به عنوان یک اصل در خلافت و تعیین امام و نگاه به ادوار تاریخ خلفاء که با پیوند بیعت حکومت خود را آغاز کرده‌اند هر چند که بیعت کننده یک نفر بوده باشد، باهدف پاسخ این مسأله که چرا در بیعت غدیر طبق شواهد تاریخی شیعه و اهل سنت، این اصل مهم نقض می‌شود و خلافت امیرالمؤمنین(ع) کنار زده می‌شود و این در حالی است که بیعت به عنوان سنت و سیره پیامبر(ص) بوده و خلفاء راشدین نیز در حکومت خود عمل نمودند.
درتحقیق حاضر به روش تحلیلی ـ توصیفی به این نتیجه دست می‌یابیم که
بزرگترین و مهم‌ترین بیعت پیامبر(ص) بیعت غدیر بوده که تمام شرایط و اقسام بیعت و ارکان بیعت در آن محقق شده و حدود ۱۲۰هزار نفر بیعت کننده حضور داشتندوبیعت به عنوان اصلی درجهت احقاق حکومت درنگاه فریقین می‌باشد.
جایگاه بیعت که درتاریخچه حکومت‌های قبل از اسلام وحکومت اسلامی یکسان می‌باشد. لذا با بررسی بیعت‌های عصرنبوی وعلوی وتبیین بیعت غدیر که بیعت مشترک در هر دو عصر، می باشد باور شیعه را بر نقش بیعت در ولایت وحق حاکمیت را به صورت، تفکیک میان مقام ولایت ومقام تولی معرفی می‌کند. طبق نظر متکلمان شیعه بیعت در قلمرو تولی نقش داشته ونقشی در حق حاکمیت ندارد.
که تنها می‌تواند نشانه وجود شرط قدرت ولی امر در اقامه ولایت بر مردم باشد.
در دیدگاه متکلمان اهل سنت با بررسی بیعت‌های عصر خلفاء ونقد بیعت سقیفه، اینکه بدون هیچ مبنائی آن را منعقد ساختند، آنها قائلند که امامت توسط بیعت انشاء می‌شود و آن را یکی از راه‌های انعقاد امامت دانسته اند.
بیان شباهت دیدگاه متکلمان اهل سنت وشیعه در موضوع بیعت که از جمله سیره وروش حکومتی پیامبر اسلام می‌باشد و خلفاء نیز بر طبق بیعت گرفتن بر مسند خلافت تکیه نمودند و بیان نقاط افتراق دو دیدگاه از جمله در بیعت غدیر و با اینکه بیعت از اصول دین اهل سنت است ولی در شیعه اینگونه نمی‌باشد.
واژگان کلیدی
بیعت، متکلمان، فریقین، اهل سنت، شیعه.خلافت.
