گزارش جلسه دفاع پایان نامه جناب آقای مهران رحیمی

به حول و قوه الهی جلسه دفاع پایان نامه جناب آقای مهران رحیمی، مقطع کارشناسی ارشد، گرایش تاریخ و تمدن اسلامی پنجشنبه ۲۸/شهریور/۱۳۹۸ ساعت ۱۴ در دانشگاه معارف اسلامی برگزار گردید

موضوع پایان نامه: بررسی تعامل ایرانیان با مسلمانان در جریان فتح ایران.

استاد راهنما: جناب آقای دکتر سید محمود سامانی.

استاد مشاور: حجت الاسلام و المسلمین دکتر یدالله حاجی زاده

اساتید/استاد داور: جناب آقای دکتر پرهیزکاری.

جلسه دفاع، پس از قرائت چند آیه از کلام الله مجید و اعلام برنامه توسط استاد محترم راهنما شروع و سپس دانشجو به ارائه گزارشی از پایان نامه خود پرداخت.

در ادامه داوران/داور محترم نظرات خودشان را مطرح نمودند و بعد دانشجو و اساتید محترم راهنما و مشاور به دفاع از پایان نامه پرداختند. و سپس اساتید برای نمره دانشجو به مشورت پرداخته و بعد از آن صورتجلسه توسط استاد محترم راهنما قرائت شد.

چکیده
بعد از رحلت پیامبر(ص) یکی از مهمترین اقدامات خلفای اسلامی، فتوحات و لشکرکشی به ممالک همجوار بوده که پیروزی آنان موجب انتشار اسلام و گسترش قلمرو اسلامی گردید. چگونگی فتح ایران به دست عربِ مسلمان و سقوط حکومت ساسانیان موضوعی می‌باشد که توجه بسیاری از محققان را به خود جلب کرده و نظریه‌های مختلفی در این رابطه مطرح شده است. اینکه مسلمانان چگونه توانستند در مدت زمان کوتاهی بر سراسر ایران آن روزگار تسلّط یابند، موضوعی اساسی بوده که ذهن هر جوینده حقیقتی را به خود مشغول کرده است.
تعامل طبقات اجتماعی ایران در مقابل مسلمانان، از مهمترین عواملی می‌باشد که در فتح زود هنگام ایران باید بدان توجه داشت؛ چرا که این مسئله، از جمله اسرار پیروزی مسلمانان و سقوط نسبتاً آسان امپراتوری ساسانی می‌باشد. توده مردم ایران، از وضع حکومت، ظلم، ستم و نظام طبقاتی که بوجود آمده بود رنج می‌بردند و به دنبال یک منجی که آنها را از این وضعیت آشفته نجات دهند می‌گشتند؛ با آغاز لشکرکشی خلفاء به ایران، ایرانیان وقتی جذابیت و محتوای اسلام را مشاهده کردند، منجی خود را یافته و به جز چند نبرد منظم در مقابل لشکریان اسلام، دیگر در نبردها مقاومتی از خود نشان نداده و در بیشتر مناطق ایران پیش قدم صلح شده تا جایی که گروههایی به سپاه مسلمانان می‌پیوستند و در روند فتوحات آنان را یاری دادند.
اینکه خود ایرانیان در پیروزی مسلمانان و سقوط ساسانیان، چه نقشی داشتند مسئله پژوهش حاضر است. جاسوسی، مترجمی،‌ ساخت پل و منجیق، همکاری، همراهی و راهنمایی از جمله تعاملاتی هستند که ایرانیان به خاطر حفظ جان، اموال و موقعیتشان و به خاطر نجات یافتن از دست حاکمیت ظالم ساسانی، در روند فتوحات با مسلمانان داشتند. بنابراین پرسش تحقیق آن است که تعامل ایرانیان با فاتحان چگونه بود؟ انگیزه آنان از همکاری و تعامل با سپاه اسلام چه بوده است؟ این پژوهش در صدد است تا با بهره گیری از روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی اسناد و وقایع تاریخی پرداخته، و ضمن بیان اوضاع آشفته حکومت ایران به تبیین تعامل و موضع طبقات گوناگون ایرانیان از حیث سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و نظامی که با سپاه اسلام داشتند بپردازد. برآیند تحقیق حاکی از آن است که پیروزی مسلمانان مرهون تعاملات ایرانیان با آنان بوده است؛ چرا که حکومت ساسانیان هم به لحاظ تجهیزات نظامی و هم به لحاظ نفرات بر مسلمانان برتری داشتند؛ عدم رضایت ملت از اوضاع پیش آمده در اواخر حکومت ساسانیان و از طرفی جذابیت و محتوای اسلام موجب گشته که ایرانیان خود قبل از درگیری و نبرد پیش قدم صلح شده و با همراهی و پیوستن به مسلمانان، موجبات فتحی آسان و راحت را برای آنان فراهم آوردند.

واژگان کلیدی
تعامل ایرانیان، تعامل سیاسی، تعامل اقتصادی، تعامل فرهنگی، تعامل نظامی، عرب مسلمان، فتح ایران، سپاه اسلام، فتح، فتوحات.