گزارش جلسه دفاع رساله جناب آقای علی مرادی

به حول و قوه الهی جلسه دفاع رساله جناب آقای علی مرادی، مقطع دکتری، رشته مدرسی معارف اسلانمی گرایش تاریخ و تمدن اسلامی شنبه ۱۴ مهر ۱۴۰۳ ساعت ۸ صبح در دانشگاه معارف اسلامی برگزار گردید.

موضوع رساله: تبیین انتقادی پیوستگی تمدن اسلامی مارشال هاجسون ( مبانی ، چیستی ، روش شناسی).

استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین دکتر حبیب الله بابایی.

استاد مشاور: جناب آقای دکتر سیدضیاءالدین میرمحمدی.

استادان داور: حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد کرمانی کجور، حجت الاسلام و المسلمین دکتر محسن خندان الویری، حجت الاسلام و المسلمین دکتر سیدقاسم رزاقی موسوی.

جلسه دفاع، پس از قرائت چند آیه از کلام الله مجید و اعلام برنامه توسط استاد محترم راهنما شروع و سپس دانشجو به ارائه گزارشی از رساله و انجام اصلاحات درخواستی اساتید محترم داوران در جلسه پیش‌دفاع پرداخت.

در ادامه داوران محترم به نقد رساله پرداخته و نظرات خودشان را مطرح نمودند و بعد دانشجو و اساتید محترم راهنما و مشاور به نقد داوران پاسخ داده و یا برخی را پذیرفتند تا اصلاح شود. سپس اساتید به جهت ارزشیابی رساله به شور نشسته و نمره را مشخص نمودند. به بعد از آن صورتجلسه توسط استاد محترم راهنما قرائت و در آخر سوگندنامه توسط دانشجو خوانده شد.

چکیده رساله:
مارشال هاجسن از معدود مستشرقینی است که نگاه مثبت به تمدن اسلامی داشته و معتقد است که تمدن و تاریخ اسلامی را باید در جایگاه واقعی آن در جهان تمدنی قرار داد هاجسن با طرح اندیشه وحدت و پیوستگی تمدن اسلامی دو هدف را دنبال می کند از طرفی تمدن اسلامی را نمونه تکامل یافته تمدنها و سنتهای گذشته می داند و از طرفی در صدد است که هویت تمدنی مسلمانان را در طول تاریخ اثبات کند. تاکید هاجسن بر تحولات کلان تمدنی و عمدتا بر روند و جریان‌های سیاسی و فرهنگی و اجتماعی است. با این نگاه کلان هاجسن معتقد است که دین نمی‌تواند به عنوان ایمان شخصی در قلب مسلمان باقی بماند ازاین‌رو او به اسلام از دو زاویه دینی و تمدنی نگاه می‌کرد. هاجسن در پی آن است که آنچه را به عنوان تمایز بین دین از یک طرف و جامعه و فرهنگ مرتبط با دین به لحاظ تاریخی به تصویر بکشد با این تصور هاجسن اصطلاح اسلامی را برای دین و شریعت واقعی اختصاص داده است. هاجسن اختلاف بینش مؤمنین و حکومت با پیشینه سکولار را دلیل بر عدم تحقق تمدن اسلامی به معنای ایمان صرف می‌داند از این جهت به اسلام به عنوان فرهنگی که قابلیت ساخت تمدن را دارد می‌پردازد و اصطلاح اسلامیکیت را اختراع می‌کند تا گستره تمدن را منعکس کند. هاجسن آموزه دینی را منشأ اقدام خلاقانه تمدنی اسلام می‌داند که مبانی و مسایل جدیدی را در قالب ساختار فرهنگی ارایه می‌دهند ترکیب ایمان دینی با فرهنگ باعث شده که به دشواری بتوان خط مرزی مشخصی بین این دو مقوله ایجاد کرد. اما آنچه برای هاجسن مهم است اتصال به نقطه عزیمت و پیوند آن با مقوله فرهنگ‌های بیرونی است که دایما نیاز به انطباق و نو آوری دارند از این جهت هاجسن در روش‌شناسی رویکرد مشارکت گرا همراه با رویکرد اخلاقی را در تکامل تمدن اسلامی قبول دارد. در نهایت اهمیت کار هاجسن در این است که تمدن اسلامی را در جایگاه واقعی خود در تمدن جهانی قرار می‌دهد و نوع واکنش مسلمانان در برابر تمدن غرب را نیز بر گرفته از این رویکرد می‌داند.

واژگان کلیدی
تمدن، پیوستگی، فرهنگ متعالی، سنت، اسلامیکیت، مارشال هاجسن.